در فرهنگ ايراني، شب چلّه نه فقط از آن جهت كه بلندترين شب سال است بلكه از اين رو كه نويد دهنده انقلاب فصول و سرآغاز زمستان می باشد، حائز اهميت بسيار است. ایرانیان باستان با باور اینکه فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر شده و تابش نور ایزدی فزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند.

يلدا از آن دست سنت‌هاي كهن ايراني است كه تمام اقوام ايراني بدان پايبندند و بر اجراي آداب و آيين آن همواره پاي مي‌فشارند؛ فرقي نمي‌كند قزويني باشي يا بلوچ، ترك باشي يا لر و يا اساسا تاجيك باشي يا افغاني، همان‌كه با فرهنگ پارسي قرين گشته‌اي، به يلدا و آيين آن پايبندي. گرچه در ميان اقوام ايراني گاه تفاوت‌هايي در آيين و نحوه برگزاري شب يلدا به‌‌چشم مي‌خورد، اما ايرانيان هر كجا كه باشند و متعلق به هر قوم و منطقه‌اي، بر رفتن به خانه بزرگان فاميل، شب‌نشيني، خوردن هندوانه و آجيل و تفأل به ديوان خواجه بزرگ شيراز، حضرت لسان‌الغيب اتفاق نظر دارند.